Tomaten

De tomaat, een fruit dat vaak gezien wordt als groente. Of toch andersom?
Het kweken van tomaten is niet altijd even makkelijk in Nederland. Maar met een beetje aandacht zeker de moeite waard.
De tomaat is er in vele soorten en maten, daarom moet je bij het kopen van de zaden of kleine plant opletten hoe groot de plant kan worden.

Tomaat op balkon zuiden
Op een balkon kan je de meeste tomaten zeer goed kweken. Het voordeel van een balkon is dat je minder regen hebt waar de plant totaal niet van houdt. Een klein nadeel is dat een balkon op het noorden eigenlijk niet zal werken omdat je te weinig zon ontvangt. Als je ervoor kiest je tomaten op een balkon te kweken, kies dan een tomatensoort die niet te groot wordt.

Midzomer kan het op een zuid gericht balkon soms wel te heet worden. Wanneer het boven de 30 graden wordt moet de tomatenplant wat meer schaduw krijgen.

Tomaten kweken en verzorgen

Je moet bij het kweken van tomaten op een aantal dingen letten. Als dit lukt zal de plant je rijk belonen. Zorg voor luchtige aarde waarin het water goed zijn weg naar beneden kan vinden. Met een luchtige grond kunnen de wortels gemakkelijker vormen en zal de plant goed groeien.

Het aantal dagen voordat de zanden van de tomaten ontkiemen verschilt per soort. Maar hoe warmer je de potjes met zaadjes zet, des te sneller het ontkiemen zal gaan. Rond de 22 graden is een goede temperatuur. Doe doorzichtig plastic met gaatjes over de potjes. Zet de potjes met zaden op de warmste en meest zonnige plek van het huis.

Rijpe cherrytomaat

Rijpe tomaten moet je op tijd plukken. Het is anders zonde als de plant nog meer energie in iets steekt dat al af is.

Bij het kweken van tomaten moet je rekening houden met twee maanden wachttijd voordat je kan oogsten. Eerst moet de plant groeien, waarna er mooie gele bloemen komen. De bloemen zullen dood gaan en langzaam maar zeker zal de tomaat verschijnen.

De tomatenplant heeft best wat ruimte nodig. Hou bij grote soorten wat meer ruimte (50 cm). Kleine soorten kunnen in een kleinere pot minimaal (25cm).

Tomaat bloem

De bloem van een tomatenplant.

Tegen je tomatenplant tikken
De tomatenplant is zelfbestuivend. Dit betekent dat je eigenlijk niks hoeft te doen om ervoor te zorgen dat er tomaten komen. Wanneer je tomatenplant op in een kas of op een beschutte plaatst staat raad ik wel aan om af en toe tegen de tros waar de bloemen aan hangen te tikken. Hierdoor komt het stuifmeel los te zitten en komt het hopelijk op de stempel.

Verschillende soorten tomaten

Cherrytomaat: De cherrytomaat plant heeft vaak minder ruimte in je moestuin of balkon nodig dan andere tomaat soorten. Kenmerkend aan de cherrytomaten is dat vruchten kleiner zijn dan de ‘gewone’ tomaat. De kleine cherrytomaten worden vaak als snack gegeten omdat ze heerlijk zoet zijn.

Een ideale variant voor de wat luiere mensen die toch zelf hun cherrytomaten willen kweken is de struiktomaat.
Een struiktomaat is een tomatenplant die je niet hoeft te dieven (het afknippen van onnodige takken). De tomatenplant groeit als een struik en heeft in de meeste gevallen geen ondersteuning nodig van bovenaf omdat de plant niet zo hoog wordt.

Twee van mij favoriete cherrytomaten

Tiny tim: Super klein tomaten plantje (40cm). Geeft rode cherrytomaten na een groeiperiode van 60 dagen. Het is een plant waar je weinig aan hoeft te onderhouden. Een ideale starter!

Galapagos tomaat: Goede balkon plant. Kan 1,5 meter hoog worden met gele cherrytomaten die heerlijk zoet zijn. Het ontkiemen kan lang duren bij dit soort tomaat. Geeft na 75 dagen vruchten.

Tomaten in pot kweken

Mijn Galapagos cherrytomaat in pot

Tomaat: Iedereen kent de gewone rode tomaat met zijn gemiddelde smaak. Een betere variant van de normale tomaat is de trostomaat. De trostomaat is een aan de plant gerijpte tomaat. Hierdoor heeft deze meer smaak en vitaminen in zich.

De tomatenplant groeit over het algemeen hoger dan de cherrytomaat plant. Hou hier rekening mee voor als je in de stad woont. De meeste soorten kunnen makkelijk 1,5 meter hoog worden of hoger.

Wanneer je een tomaat plant hebt, zorg er dan voor dat het bovenste gedeelte van de plant ondersteunt wordt door bijvoorbeeld een draad. Wanneer je dit niet doet bezwijkt de plant onder zijn eigen gewicht en komen de bladeren en tomaten op de grond te hangen. De kans op ziektes wordt vergroot omdat de bladeren de grond raken.

Pomodori: De pomodori is een ovaalvormige tomaat met een zeer stevige smaak. Er zit minder sap in de tomaat zelf, ideaal om te drogen of te verwarmen. In italie wordt de pomodori veel gebruikt in gerechten.
De groei lijkt op die van de gewone tomaat. Ze kunnen best hoog worden dus ook dit soort kan het best ondersteund worden door bijvoorbeeld een draad.

Pomodori tomaat

Pomodori tomaat ondersteunt met een draad die zachtjes om de stam gewikkeld is. Een ideale ondersteuning dat vaak toegepast wordt op grote schaal.

Heb je alleen een balkon tot je beschikking, kies dan voor een cherrytomaat. Deze kunnen ook veel vruchten geven en je hebt over het algemeen minder ruimte nodig.

Begin binnen met het ontkiemen van de zaden

Begin in april in huis met het zaaien van de tomaten. Door in maart binnen te beginnen met zaaien zullen de planten in de zomer op het juiste moment vruchten geven. Plaats een zaadje in een pot (12cm) een halve centimeter diep in de aarde. De pot moet een drainage gat hebben om ervoor te zorgen dat het water niet in de pot blijft staan. De aarde mag niet uitdrogen bij het ontkiemen van het zaadje.
Zet de pot na het ontkiemen op de meest zonnige en warmste plek in huis.

Tomaten zaaien
De beste tijd om de tomaat naar buiten te verhuizen is half mei. De tomatenplant heeft nu een mooie hoogte bereikt en is klaar om te verpotten of om in de volle grond te zetten. We geven de tomaat meer ruimte om ze buiten te laten genieten van het mooie weer en binnen 3 maanden heerlijk rijpe tomaten te geven.

Tomaten houden niet van regen. Een zonnig balkon, terras of patio is zeer geschikt voor tomaten. Als je ze in de moestuin hebt staan, probeer dan de tomaten te beschermen tegen regen met bijvoorbeeld dun ondergrondzeil.
En tomaten houden eigenlijk ook niet van wind. Vervelend hè.

Tomaten in de volle grond kweken

Als je de tomaten plant buiten in de volle grond gaat kweken is het verstandig om er een extra zorg aan te geven. Er zijn best veel ziekten waaraan de plant kan bezwijken. Een van de meest voortkomende is de aardappelplaag. Door lange periodes met regen kan deze schimmel zich snel laten zien. De bladeren zullen geel met zwarte vlekken geven. Verwijder de plant met wortel en een groot deel van de aarde. De ziekte kan lang in de grond blijven.

Tomaten doen het prima in de volle grond. Zorg voor aarde die niet te kleiachtig is. Luchtige voedzame aarde is het best.

Mocht je een kas hebben. Zorg dan dat de tomaten daar in komen te staan. De kans van slagen wordt daardoor vergroot. Het mag niet te vochtig worden in de kas waardoor de bladeren nat worden.
Tomaten kweken

Tomaten in pot kweken

Tomaten kunnen uitstekend in potten gekweekt worden. Door in potten te kweken warmt de aarde in de pot sneller op en denkt de tomaat dat het tijd is om te groeien.

De diepte van de pot moet gelijk zijn aan de diameter. De wortels groeien namelijk alle kanten op. Voor kleine soorten tomaat kan je een pot van 20 tot 25 cm gebruiken. Grote soorten tomaat hebben een pot van 40 – 50 cm nodig. Zorg dat de pot een drainage gat heeft zodat het overtollige water kan weg vloeien.

Bij het kweken van de grote tomatenplanten moet je de plant soms een beetje sturen, anders gaan de takken (met tomaat) op de grond hangen. Dit doe je door een stok in de aarde te steken en met zacht touw de plant aan de stok te binden. De plant is ook gemakkelijk te sturen door een vierkant hekwerk, je kan de zijtakken door de vierkanten rijgen.

Tomaten buiten kweken

Zaaiperiode (binnen): in maart en april. Zaai tomaten binnen voor in kleine potjes. Hou ze binnen tot half mei, als buiten de zon lekker schijnt en er geen kans meer is op vorst mogen ze naar buiten. Bij kleine tomaat varianten is dat ongeveer 10 cm. Bij grote tomaten soorten van 15 tot 25 cm.

Vochtigheid: (licht) vochtig. Maar niet voor te lange tijd droog. Geef de planten water waar de stam de aarde in gaat. Tomaten houden niet van water op de bladeren. Bij een onregelmatige watertoevoer kan het voorkomen dat de tomaten gaan barsten. Probeer een ritme te vinden die ervoor zorgt dat de planten niet droog en ook niet te nat komen te staan. Naarmate het warmer wordt verkort je de interval van het water geven:

Standplaats winterzon: in de winter overleeft de plant buiten niet.

Standplaats zomerzon: volle zon. Hoe meer hoe beter.

Standplaats voor/najaar zon: volle zon. De plant kan je nadat deze tomaten gegeven heeft verwijderen met wortel en al. Je kan de plant (mits deze geen symptomen van ziektes heeft) op de compost hoop gooien. Volgend jaar weer nieuwe tomatenplanten zaaien!

Tomaten dieven

Tomaten dieven
Tomaten groeien in de oksels van de planten takken die elke week verwijderd moeten worden. Als dit niet gebeurd groeit de plant alle kanten op en is de opbrengst lager. Dieven heet dat.

Dieven is niet nodig bij struiktomaten, hou hier rekening mee.

Tomaten binnen kweken

Een tomaat in de winter binnen kweken geeft niet veel succes. Tenzij je met speciale lampen gaat werken om de zon na te bootsen. In de winter geeft de zon in Nederland gewoon te weinig licht (jammer genoeg). Wel moet je de zaadjes in maart opkweken zodat deze in mei als kleine plant naar buiten kunnen.

Kas: een tomaat doet het zeer goed in een kas. Als je een kas tot je beschikking hebt, zou ik de tomaten daar zeker in kweken. Zo bescherm je ze tegen de regen en wind. Hou er rekening mee dat het niet te vochtig in de kas wordt, af en toe een deur open om de kas frisse lucht te geven.

In de zomer is het wel mogelijk om tomaten binnen te kweken. Een nadeel is dat tomatenplanten erg groot kunnen worden. Voor een vensterbank zou ik voor bijvoorbeeld de tiny tim gaan. Draai de pot elke dag even zodat alle delen van de plant evenveel licht krijgen.

Zaaiperiode: in maart/april.